De molens van Bosland

Molens van Pelt

Met vier watermolens op de Dommel, twee windmolens en een molenmuseum beschikt de gemeente Pelt over een bijzonder molenpatrimonium. Bovendien komt de oudste vermelding van een molen die we terugvinden in de Belgische archieven uit Pelt: reeds aan het begin van de achtste eeuw werd melding gemaakt van molens op de Dommel.

In 1259 werden de Wedelse, de Bemvoortse en de Kleine molen verkocht aan de abdij van Floreffe. Omwonenden waren verplicht om hun graan op deze molens te laten malen.

Sevensmolen

De Sevensmolen, die rond 1745 werd gebouwd in Helchteren, prijkt momenteel in het Heesakkerpark. Het is een standaard- of staakmolen. Dit wil zeggen dat de hele molenkast rond een reusachtige houten spil draait, die op gemetselde teerlingen is bevestigd.

Dit systeem zorgt ervoor dat de wieken naar de wind kunnen worden geplaatst. De molen werkt nog steeds.

Locatie: Park Heesakkerheide Pelt
Open: Het hele jaar door. Groepen na reservatie via vzw Levende Molens Limburg, T 0497 51 13 31

Wedelse molen

Deze watermolen op de grens tussen Pelt en Peer is een van de oudste van de Lage Landen. De Wedelse molen heeft gewerkt tot 1957. Sinds hij in 1974 werd gerestaureerd, doet hij dienst als taverne. Het houten raderwerk bleef wel mooi bewaard.

Locatie: Breugelweg 250, Pelt
Open: Van november tot maart elke dag open vanaf 12u, behalve op maandag en dinsdag. Van april tot oktober elke dag geopend vanaf 11u, behalve op maandag.

Bemvoortse molen

Deze watermolen van het onderslagtype is een van de molens op de Dommel. Hij werd voor het eerst vernoemd in 710 en is daarmee een van de oudste molens van België. Hij werd gerestaureerd in 1900.

Locatie: Familie Withofs-Bullen, Bemvaartstraat 117/1, Pelt
Open: het hele jaar door, mits reservatie via T 011 64 42 14

Slagmolen

Deze onderslagwatermolen uit 1208 is het meest Noordelijk gelegen op de Dommel en werd gebruikt om olie te slaan uit lijn-, raap- en koolzaad. Later werd hij omgebouwd tot graanmolen. Momenteel is het een woonhuis.

Locatie: Slagmolenstraat, Pelt

Molen van Leyssen

Deze stenen bergmolen werd gebouwd tussen 1899 en 1905 en staat ook bekend als Hasseltse molen. In heel Noord-Limburg vinden we slechts één andere stenen bergmolen, namelijk in Sint-Huibrechts-Lille. De gemeente Pelt liet de molen in 1963 restaureren door de bekende molenbouwer Adriaens uit Weert. Nu wordt het gebouw gebruikt als woonhuis.

Kleinmolen

Deze watermolen op de Dommel deed in het begin van de zestiende eeuw een tijd dienst als volmolen. Dat is een molen die gebruikt wordt om stoffen als wol te bewerken, het zogenaamde ‘vollen’. Hij was in handen van de abdij van Floreffe van 1259 tot 1797, tijdens de Franse Revolutie.

Toen werd de Kleinmolen, net als de andere abdijbezittingen, publiek verkocht. De molen bleef in werking tot 1978. De laatste molenaar was Theodoor Bleukx. Nu is er een artisanale kaarsenmakerij en kunstgalerij gevestigd in dit historische gebouw.

Molenmuseum

In dit museum krijg je een impressie van het proces ‘van graan tot brood’ en dat door de jaren heen. Je ziet hier onder meer hoe men kaf en koren scheidde, graan maalde en brood bakte. Je kan de sfeer opsnuiven van een bakkerswinkel uit vroegere tijden. Bovendien vind je hier een uitzonderlijke collectie meet- en weegtoestellen. Bijzonder is dat de meeste van die toestellen nog steeds werken.

Locatie: park Heesakkerheide, Breugelweg, Pelt
Info: vzw Levende Molens, 0497 51 13 31
Open:
- Vast: iedere laatste zondag van de maand open van 13u tot 17u
- Afspraak: enkel voor groepen van + 10 personen na afspraak.
  Reserveren bij Dhr. Pier Dijkmans via Tel. 0497 51 13 31

Molens van Lommel

Leyssensmolen Kattenbos

Liefhebbers van molens mogen zeker de Leyssensmolen in Kattenbos niet missen. Deze staakmolen is sinds haar bouw in 1797 in Olmen al verschillende keren verhuisd. In 1963 werd het gevaarte van 26 ton gedemonteerd en heropgebouwd in Kattenbos. Men was echter vergeten rekening te houden met de groei van de bomen. Bovendien ontbrak er een inwendig maalmechanisme, waardoor de molen vanaf 1955 niet meer werd gebruikt.

In 1988 werd de Leyssenmolen gerestaureerd en weer maalvaardig gemaakt, maar vanaf 2003 lag hij opnieuw stil omdat hij onvoldoende wind ving. Daarom werd de molen in 2012 nogmaals volledig gerestaureerd en voor een laatste keer verhuisd, naar een meer geschikte locatie in Kattenbos. Hier komt dit prachtige gebouw, sinds 2001 erkend als beschermd monument, helemaal tot haar recht. De molen zal dienst doen als cultureel uithangbord en, onder deskundige begeleiding, opengesteld worden voor het publiek.

Info: Toerisme Lommel, T 011 54 02 11

Rosmolen aan De Groote Hoef

De Rosmolen en het bijhorende molenmuseum vinden we op het domein van De Groote Hoef, de eerste abdijhoeve op Lommels grondgebied. Het is niet zeker van wanneer De Groote Hoef dateert, maar het domein werd in 990 aan de kerk van Hilvarenbeek geschonken door graaf Ansfried van Hoei. Het domein bleef in kerkelijke handen tot 1798, toen het verkocht werd aan particulieren. De gebouwen brandden meermaals (gedeeltelijk) uit. Sinds 1990 is De Groote Hoef in handen van de stad Lommel.

In de schaapskooi bevindt zich een molenmuseum, waar je onder meer werkende molenmaquettes vindt, net als molenonderdelen en oude motoren. Voor het museum staat een kleine maar unieke restauratie van een rosmolen, die in gang werd gezet door een Brabants trekpaard. In het gerenoveerde woonstalhuis en de schuur werd een horecazaak ingericht.

Open: het molenmuseum is op aanvraag het hele jaar door te bezichtigen, behalve bij vriesweer.
Als bijzondere attractie wordt de rosmolen in werking gesteld met een Brabants trekpaard elke laatste zondag van juni en elke laatste zondag van augustus, telkens van 13 tot 17 uur
Info: Toerisme Lommel, T 011/399 600 of 011/54 02 21

Molen van Hechtel-Eksel

Stermolen en molenhuisje

De ideale plek om in Hechtel-Eksel een slag van de molen te krijgen, is het molenhuisje aan de stermolen.

Het molenhuisje dateert van 1910 en fungeerde in het verleden als magazijn, molenaarswoning en maalderij. Nu heeft het een gloednieuwe invulling gekregen als educatief en toeristisch belevingspunt. Een spannend molenspel op de benedenverdieping leert kinderen alles over molens. Wie meer wil weten over het molenaarsvak en de geschiedenis van de gemeente, kan terecht op de eerste verdieping.

De fraaie stermolen aan het molenhuisje wordt zo genoemd omwille van de windroos in de vorm van de ster die je op de flank van het gebouw terugvindt. Deze molen stond in Henegouwen tot hij in 1901 naar Eksel werd overgebracht. Het is een houten staak- of standaardmolen die volledig zonder spijkers is gemaakt! De molen werd gebruikt tot 1970. In 1977 kocht het gemeentebestuur de molen aan om te restaureren. Het is een beschermd monument. In juli, augustus en september doet de molen dienst als toeristisch kantoor. Elke tweede zaterdag en vierde zondag van de maand van 13u tot 17u open draaidag. Groepsbezoeken zijn het hele jaar door te reserveren via toerisme@hechtel-eksel.be

Locatie: Windmolenstraat z/n, 3940 Hechtel-Eksel
Info: Toerisme Hechtel-Eksel, T 011 73 35 65