Rondtrekkende Teuten

De rondtrekkende handelaars of teuten vormen een typisch fenomeen voor Noord-Limburg en hadden een bepalende invloed op de welvaart van de hele streek.

Koper, aardewerk en textiel

Teuten waren rondreizende handelaars en ambachtslui. De arme zandgronden noopten hen om een inkomen te zoeken. Vanuit hun thuisbasis vertrokken zij met hun koopwaar naar Luxemburg, Frankrijk, Nederland en Duitsland. Sommigen gingen zelf helemaal naar Denemarken. Ze waren gemiddeld negen maanden per jaar van huis. De teuten waren georganiseerd in compagnieën. Ze verkochten koperwaren (goorteuten), aardewerk (gleissteuten) en textiel (tafteuten).

De teutenhandel ontstond eind 16de eeuw en drukte haar stempel op de regio tot aan het eind van de 19de - begin 20ste eeuw, toen er door een nieuwe, buitenlandse wetgeving een abrupt einde kwam aan de teutenhandel. Op het marktplein in Lommel staat een beeld van een teut die handelde in kopermaterialen. Je kan in Lommel ook genieten van het zogenaamde Teutenbier,  dat op traditionele wijze gebrouwen wordt.

Teutenhuis Runn-in in Peer

Het oudste gebouw van Kleine-Brogel dateert uit 1766. De Teutenfamilie Jan bewoonde deze boerderij tot diep in de negentiende eeuw. De Teuten waren vooral in Bocholt, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Lommel en Neerpelt waren de Teuten actief, maar ook Kleine-Brogel was een teutendorp.

Zo waren hier in de achttiende eeuw de families Essers, Leen, Lenders en Voets actief in de handel. Ook de familie Jans hoorde tot die groep. Zo liet die familie in 1766 de huidige ‘Janshoeve’ optrekken. Tot 1833 bleef het in eigendom van de Jans’. Naast de gebruikelijke landbouwactiviteiten was er ook een brouwerij gevestigd. Gaandeweg werd de hoeve meermaals herbouwd, van een L-vormige tot een U-vormige boerderij. In 1972 kreeg de Janshoeve zijn huidige aanblik na een grondige renovatie. Tegenwoordig is het fietscafé Run-inn gevestigd in het gebouw.

Teutenhuizen in Hechtel-Eksel

In Hechtel-Eksel vinden we enkele mooie teutenhuizen. In 1845 telde Eksel 35 en Hechtel 7 teuten. Zij woonden in langgevelhoeven, en later in huizen die invloeden van stedelijke architectuur hadden. Deze burgerlijke bouwstijl uit de 19de eeuw viel op tussen de typisch Kempense hoeven die je in die tijd overal in deze streken vond. Kenmerkend voor de teutenhuizen in Eksel is de koperen ring aan de deur. Vier van de bekendste zijn:

Teutenhuis Tielen (Berkenlaan)

Dit huis in neoclassicistische stijl dateert van 1850. Ongeveer 50 leden van deze familie waren, in de loop van de 18de en 19de eeuw, actief in de teutenhandel. Daarmee waren ze een van de belangrijkste teutenfamilies uit de Limburgse Kempen.

Teutenhuis Feyen (Marktplein)

Dit monumentale huis werd eind 19de- begin 20ste eeuw gebouwd door Johannes Feyen-Truyens. Het huis werd in 1986 gedeeltelijk door brand vernield maar weer gerestaureerd.

Teutenhuis Witters (splitsing Hoofdstraat en Kerkstraat)

Dit mooie, gerestaureerde huis dateert uit de 18de eeuw. Sinds 1902 bevindt zich een brouwerij achter het huis.

Teutenhuis J.H. Linman (Berkenlaan)

Dit huis van koopman en logementhouder J.H. Linman werd tweede helft 18e eeuw gebouwd en de tweede helft 19e eeuw bepleisterd.

Beleef het zelf: Ga op Teutentocht

Kom eens op Teutentocht in Eksel. Meer info.